Το κακό με το progressive rock είναι ότι όλα ειπώθηκαν μέχρι το 1975.

Παρά τον επερχόμενο όμως οδοστρωτήρα των πάνκς το progressive rock δεν πέθανε. Δεκάδες μπάντες μέχρι τις μέρες μας προσπαθούν να πάρουν ένα μετάλλιό του, και άλλες το έχουν καταφέρει (Marillion, Radiohead), άλλες προσπαθούν επάξια (Porcupine Tree) .

Το progressive rock όμως δεν περιορίστηκε στην Αγγλία μόνο. Χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ιταλία αγκάλιασαν από πολύ νωρίς τα Βρετανικά προγκ σύνολα πολύ πριν γίνουν γνωστά στην πατρίδα τους και τα κατέπληξαν με την αγάπη και την δεκτικότητα που εισέπρατταν από τα αντίστοιχα ακροατήρια, τα οποία μέχρι και σήμερα τους έχουν πολύ ψηλά στην λίστα τους και εξακολουθούν να αγοράζουν τους δίσκους τους.

Όπως ήταν λοιπόν φυσικό, οι ντόπιες αντίστοιχες σκηνές δεν άργησαν να έρθουν. Ειδικά στην Ιταλία, που οι Genesis λατρεύονται σαν μικροί Θεοί μέχρι σήμερα, κάτι που και τα ίδια τα μέλη τους το ομολογούν κατά καιρούς στις συνεντεύξεις τους, ξεπήδησε γρήγορα μια κίνηση με πολλές αξιόλογες μπάντες, όπως τους Goblin, Le Orme, Area, Banco del Mutuo Soccorso, με κορωνίδα όλων τους Premiata Forneria Marconi ή PFM για συντομία, που θα μας απασχολήσουν σήμερα.

Δημιουργήθηκαν στο Μιλάνο το 1970 από τους μοιραζόμενους όλους ανεξαιρέτως τα φωνητικά, Franco Mussida (κιθάρα), Franz Di Cioccio (ντράμς, moog), Flavio Premoli (όργανο, πιάνο, mellotron, harpsichord, minimoog - ένα μεγάλο ταλέντο, βιρτουόζος των πλήκτρων και σίγουρα ο Ιταλός Tony Banks), Giorgio Piazza (μπάσο) και τον εξαιρετικό Mauro Pagani (φλάουτο, piccolo, βιολί), που χωρίς το καταπληκτικό παίξιμό του στο φλάουτο, δεν θα μιλάγαμε τώρα γι΄ αυτούς, έναν περίφημο μουσικό που συναγωνίζεται στα ίσια –κατ΄ εμέ- τον Ian Anderson (κάτι που ο τελευταίος δεν το αγνόησε και συνεργάστηκε μαζί τους σε ένα λάϊβ άλμπουμ – βλ. δισκογραφία), γνωρίζονταν δε όλοι τους από το 1960 έχοντας στο μεταξύ δουλέψει σε συναυλίες και ηχογραφήσεις κολοσσιαίων Ιταλικών ονομάτων της εποχής, όπως οι Lucio Battisti, Μina, Αndriano Celentano και Fabriccio De Andre. Ήταν η πρώτη ιταλική progressive μπάντα που έκανε επιτυχία (έως το 1977) σε Αγγλία και Αμερική, έχοντας κάνει φοβερές συναυλίες (εκτός από τις αμέτρητες εμφανίσεις στην τηλεόραση της RAI). Υπέγραψαν στο Ιταλικό παράρτημα της RCA Νumero Uno Records το 1971 και αμέσως την ίδια χρονιά η πρώτη τους κυκλοφορία, το σίνγκλ Impressioni di Settembre/La carrozza di Hans, ήταν το πρώτο Ιταλικό τραγούδι που έγινε επιτυχία στην πατρίδα τους που περιείχε συνθεσάϊζερ!!!

Ο Pagani αποφάσισε να τους βαπτίσει Forneria Marconi (= αρτοποιείο Μαρκόνι) από το όνομα ενός…αρτοποιείου στο χωριό Ciari, κοντά στην πόλη Breccia, και ο φίλος τους Αlessandro Conombini τους πρόσθεσε το Premiata (=βραβευμένος). Σίγουρα με τέτοιο όνομα – τραίνο, η επιτυχία φάνταζε απίθανη, οι φίλοι μας όμως και παρ΄ όλ΄ αυτά κατόρθωσαν κι έσπασαν αυτόν τον κανόνα, κι ας υποστήριζαν ότι όσο πιο μεγάλο το όνομα του συγκροτήματος, τόσο δύσκολα ξεχνιέται, κάτι που ενστερνίζονταν και άλλες Ιταλικές Ροκ μπάντες της εποχής (Banco del Mutuo Soccorso, Raccomandata con Ricevuta di Ritorno, κλπ.).

Οι άμεσες επιρροές τους ήταν οι Genesis (φυσικά), αλλά και οι Yes, Κing Crimson, Εmerson Lake & Palmer. Ειδικά με τους δύο τελευταίους είχαν και προσωπική συνεργασία (βλ. παρακάτω). Σιγά – σιγά όμως άρχισε να τους κερδίζει η φρη- τζάζ και η άβαντ- γκάρντ. Η βασική επιρροή τους όμως ήταν μια και μοναδική: η πλούσια Ιταλική μουσική παράδοση που χάνεται στα βάθη των αιώνων (ξέρουν τίποτε άλλο να κάνουν οι Ιταλοί, από το να τραγουδάνε άραγε;), την οποίαν κατάφεραν και ζύμωσαν με το ροκ, πετυχαίνοντας ένα αξιόλογο και σε σημεία γοητευτικό μίγμα:

 

1.) Storia di un minuto (ΙΑΝ 1972)

Track listing: Introduzione - Impressioni di settembre - È festa - Dove... quando... (Parte 1) - Dove... quando... (Parte 2) - La carrozza di Hans - Grazie davvero.

Numero Uno ZSLN 55055

Παραγωγός: Claudio Fabi & Premiata Forneria Marconi

 

Από την πρώτη κιόλας νότα του δίσκου το φλάουτο του Pagani σε μαγεύει και για να μην το ξαναλέμε συνέχεια, τούτο θα ισχύει για όλα ανεξαιρέτως τα άλμπουμ της μπάντας που παρουσιάζονται εδώ. Κι όχι μόνο μαγεύει, αλλά οδηγεί σαν γέφυρα στα ψιλο-χαρντ ροκ περάσματα (χωρίς κανένα solo), τα οποία δυστυχώς αποτελούν το μόνο δείγμα ηλεκτρικής κιθάρας, που σε συνδυασμό με τα πολύ φτωχά έως ανύπαρκτα φωνητικά διαφοροποιεί ριζικά τον δίσκο από έναν Εγγλέζικο αντίστοιχο, κάτι τους πήρε άλλα δυο άλμπουμ για να διορθώσουν (βλ. παρακάτω). Αυτό που όμως γίνεται αισθητό αμέσως είναι τα πλήκτρα του Premoli, τα οποία μαζί με την (έστω) ακουστική κιθάρα του Mussida (σίγουρα έχει αφομοιώσει πιστά τις τεχνικές του Anthony Phillips) μέσα σε μόλις 34:30, δείχνει ότι εδώ υπάρχει μέλλον. Οι αναγεννησιακές καταβολές του στο Impressioni di Settembre (το οποίο θυμίζει εκνευριστικά τους δικούς μας Poll), ανακατεύονται με εκκλησιαστικά μοτίβα στην μίνι σουΐτα La carrozza di Hans και στο Introduzione που ανοίγει τον δίσκο και το οποίο δικαιολογεί τον τίτλο του άλμπουμ (=Η Ιστορία του ενός λεπτού) γιατί τα λέει όλα μέσα σ΄ ένα λεπτό μόλις, με την κορύφωσή τους στο μικρό αριστούργημα Dove... quando... (Parte 1), όπου με τα μπαρόκ περάσματά του, σε μεταφέρει σ΄ ένα ξέφωτο δάσους το σούρουπο αγγίζοντας τα διαμάντια των Fairport Convention ή των Steeleye Span. Ακόμα κι όταν χαρντροκίζουν στο στυλ των Uriah Heep στο È festa ή παίζουν με την τζάζ στο Dove... quando... (Parte 2), και πάλι τα μέλλοτρον του Premoli στοκάρουν και μελώνουν τις βραγιές. Μας αποχαιρετούν με το Grazie davvero με ένα βάλς θέμα με φωνητικά αλα Crosby Stills & Nash και ένα γκραν φινάλε με πνευστά και κελαϊδίσματα πουλιών. Διακρίνεται ολοκάθαρα η επιρροή των Genesis πάνω τους (λογικό), αλλά και των πρώϊμων King Crimson και των ELP του 1^ου άλμπουμ. Το σημαντικό όμως είναι ότι αρνούνται να αφήσουν τις αναγεννησιακές φόλκ επιρροές τους, αλλά και την Ιταλική γλώσσα στα τραγούδια τους και να μπουν στο ρόκ. Ο δίσκος με την πρώτη βδομάδα κυκλοφορίας του ανέβηκε στην κορυφή των Ιταλικών τσάρτς, αποδεικνύοντας ότι η νεολαία της εποχής διψούσε για άλμπουμ σαν κι αυτό, το οποίο το Allmusic το θεωρούσε «ένα από τα εντυπωσιακότερα προγκ ντεμπούτα όλων των εποχών, εφάμιλλο των Εγγλέζικων αντίστοιχων» και το βαθμολογούσε με 4½ αστέρια. Όχι. Θα περιμένουμε ακόμα γι΄ αυτό.

(***)

 

2.) Per un amico (ΝΟΕ 1972)

Track listing: Appena Un Po' - Generale! - Per Un Amico - Il Banchetto – Geranio.

Numero Uno DZSLN 55155

Παραγωγός: Claudio Fabi & Premiata Forneria Marconi

 

Μόλις 10 μήνες μετά το προηγούμενο πόνημά τους, οι φίλοι μας επανέρχονται με έναν δίσκο που τους καθιέρωσε και εκτός Ιταλίας και θεωρείται ο αγαπημένος των οπαδών τους και που δεν παραλείπουν ακόμη και σήμερα να τον συμπεριλαμβάνουν στο συναυλιακό τους ρεπερτόριο ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ. Σίγουρα ο φίλος στον οποίο αφιερώνεται ο τίτλος του δίσκου («Για έναν φίλο») δεν θα πρέπει νά΄ μεινε παραπονεμένος…

Εδώ το ροκ αρχίζει να «σκάει μύτη», αλλά μαζί με λίγες δόσεις αβαντ – γκάρντ. Τα ακούσματά τους είχαν ήδη εμπλουτιστεί από το Foxtrot, αλλά και από τους Gentle Giant. Ηχογραφημένο για πρώτη φορά σε 16κάναλο στούντιο που τους έδινε δυνατότητα για μεγαλύτερο εμπλουτισμό του ήχου τους, άρχισαν να γράφουν σουΐτες: Ειδικά στο ομώνυμο κομμάτι για πρώτη φορά αρχίζουν και διώχνουν την επιρροή των Genesis και τα καταφέρνουν με τα φλάουτα, τα βιολιά και τα κήμπορντς να οδηγούν τα όμορφα θέματά τους, έστω και (πάλι) χωρίς σόλο κιθάρας, αλλά με «γεμάτο» (και σίγουρα άταστο) μπάσο. Στο δε εναρκτήριο 7λεπτο Appena Un Po' τα (Ιταλικά πάντα) φωνητικά εξακολουθούν να είναι μια φτωχή απομίμηση των Crosby Stills & Nash, αλλά η μπαρόκ εισαγωγή με το harpsichord και το φλάουτο σε κάνει να μην τα προσέχεις καν, όπως και στο ινστρουμένταλ Generale! Που, παρά την χάρντ εισαγωγή του μεταλλάσσεται σε ένα ξέφρενο Αναγεννησιακό πανηγύρι σε άβαντ – γκάρντ ατμόσφαιρα με εκκλησιαστικό όργανο και σίγουρα αποτελεί το πιο παράξενο κομμάτι του δίσκου. Οι σουΐτες όμως δεν τους έβγαιναν πάντα: το 8λεπτο Il Banchetto κουράζει με τις απανωτές παύσεις του πιάνου και το φινάλε, επίσης 8λεπτο Geranio, παρά το ωραίο φλάουτό του με τα ατάκτως εριμμένα θέματά του και τα σχεδόν ψιθυριστά φωνητικά (κοιμόταν κανένα μωρό στο στούντιο και πρόσεχαν να μην το ξυπνήσουν;), στερούν τον καλύτερο εμφανώς από τον προηγούμενο, διαρκείας και επίσης 34 λεπτών αυτό δίσκο από το 4^ο αστέρι του, γιατί ακόμα θέλουν δουλειά.

Παρ΄ όλα αυτά και πάλι το Allmusic το κατέταξε στο Νο 16 από τα Prog Top Studio Albums of All-Time και το βαθμολογούσε με 4½ αστέρια.

Επίσης όχι. Θα περιμένουμε ακόμα γι΄ αυτό.

(***)

3.) Photos of Ghosts (ΟΚΤ 1973)

Track listing: River of Life (Appena un po’) - Celebration (È festa) - Photos of Ghosts (Per un amico) - Old Rain - Il banchetto - Mr. 9 'till 5 (Generale!) - Promenade the Puzzle (Geranio).

Manticore Records MAN CS 66668 0698

Παραγωγός: Peter Sinfield

(σε παρένθεση οι τίτλοι των πρωτοτύπων)

 

Η μπάντα ήδη είχε δώσει πολλές συναυλίες στο αναμεταξύ, οι μουσικοί «έδεσαν» για τα καλά μεταξύ τους και με τη βοήθεια και του μουσικού τύπου, δεν άργησε να βρεί την αναγνώριση που της άξιζε: ο Greg Lake σε μια Ιταλική τουρνέ των Emerson Lake & Palmer, τους είδε, τους έβαλε αμέσως να υπογράψουν στην εταιρεία των ELP Manticore Records, για να τους προωθήσει στην Αγγλία και στην Αμερική, και με την προσθήκη και την παραίνεση του τέως μέλους και στιχουργού των Κing Crimson Peter Sinfield, συντόμευσαν το όνομά τους στα αρχικά, πήγαν στα Advision Studios και στα Command Studios  του Λονδίνου και ξαναηχογράφησαν όλο το προηγούμενο άλμπουμ τους με Αγγλικούς αυτή τη φορά τίτλους και στίχους του Sinfield, (εκτός από το Il banchetto που κράτησαν μόνο την επικεφαλίδα του) και με την προσθήκη του καλού ινστρουμένταλ Old Rain και του È festa του 1^ου άλμπουμ ως Celebration, (το οποίο πήγε πολύ καλά και ως σίνγκλ στην Αμερική), έφτιαξαν ένα άλμπουμ που τον Νοέμβριο του 1973 έφτασε μέχρι το № 180 των Αμερικάνικων τσάρτς (αν σας μοιάζει παράξενο, ψάξτε και βρείτε ποιοι δίσκοι πήγαιναν τότε στα 40 πρώτα των Αμερικάνικών και –ειδικά- των Εγγλέζικων τσάρτς και θα καταλάβετε τι εννοώ), πράγμα πρωτοφανές για Ιταλική ροκ μπάντα. Ναι, εδώ ο Sinfield που κάθισε και στην κονσόλα του παραγωγού προσπάθησε να τους «λουστράρει» για να μπουν στην μπάντα των FM και το κατάφερε: εκτός από την Αμερική, οι δίσκοι τους άρχισαν να κινούνται σοβαρά στον Καναδά και στην Ιαπωνία, ανοίγοντας τον δρόμο και για ανάλογες συναυλίες. Πάντως η επιτυχία δεν φαίνεται να άγγιξε τον μπασίστα Giorgio Piazza που λίγο μετά την κυκλοφορία του δίσκου έφυγε και αντικαταστάθηκε από τον Patrick Djivas.Το Allmusic πάντως το βιολί του: 4½ αστέρια. Λογικό, αν αναλογιστούμε την εμφανώς καλύτερη ηχογράφηση και μικρή βελτίωση στα φωνητικά, αλλά ο δίσκος αποτελεί «αρπαχτή» κατ΄ εμέ, γιατί προτιμώ την μαγεία της μητρικής τους γλώσσας στις ηχογραφήσεις τους… 

(**¼)

4.) L'isola di niente (1974)

Track listing: L'isola di niente - Is My Face on Straight - La Luna Nuova - Dolcissima Maria - Via Lumiere.

Numero Uno DZSLN 55666

Παραγωγός: Claudio Fabi & Premiata Forneria Marconi

 

Επιτέλους εδώ η αρτ- ροκ πεταλούδα που αναπτυσσόταν στο κουκούλι της τόσα χρόνια βγαίνει και λάμπει. Οι Genesis έχουν ήδη μαγέψει τα σύμπαντα με το Selling England by the Pound, κάτι που ούτε τους φίλους μας άφησε ανεπηρέαστους, αλλά δείχνουν καθαρά ότι δεν το χρειάζονται, γιατί ξέρουν πλέον να ζυμώνουν καλά τις μέχρι τώρα μπερδεμένες Ιταλικές επιρροές τους με το ρόκ. Παρ΄ ότι εδώ ξαναβρίσκουν την πανέμορφη μητρική τους γλώσσα, ξανακυκλοφόρησαν όλο το άλμπουμ πάλι στην Manticore με Αγγλικούς στίχους του Sinfield ως The World Became the World, ήταν όμως η τελευταία φορά που οι φίλοι μας συνεργάστηκαν μαζί του, καθώς οι στίχοι του δεν τους ικανοποιούσαν. Το οξύμορο είναι ότι η επιτυχία τους ήρθε ακριβώς εξ αυτού του λόγου, δηλ. της Αγγλο-ποίησης των στίχων και την ίδια χρονιά έπαιξαν στην Αμερική ως support σε ονόματα όπως οι Little Feat, Beach Boys, Allman Brothers, Aerosmith, ΖΖ Top, Peter Frampton, αλλά και με τους Santana στις 25 του Ιούλη στο Paramount Theatre του Seattle, μια συναυλία που θα αργήσουν να ξεχάσουν, καθώς λίγο πριν ανέβουν στην σκηνή, ανακάλυψαν ότι κάποιοι «ποντικοί» τους είχαν κλέψει δυο σπάνιες και πανάκριβες κιθάρες Gibson Les Paul και δυο μπάσα…

Ως προς τα τραγούδια τώρα: πλην του Dolcissima Maria με το ωραίο φλάουτο και τα αλα Simon & Garfunkel φωνητικά, που δείχνει ότι αν τα προγκ σύνολα στραφούν στην ποπ, ποτέ δεν πέφτουν κάτω από το όριο του αξιοπρεπούς (κάτι που συνέβει και με τους Genesis και τους Yes και του Asia πολύ αργότερα), όλα τα υπόλοιπα κομμάτια – σουΐτες εμπλουτισμένα με την κιθάρα του Mussida, που επιτέλους βάζει το βύσμα στην πρίζα και σολάρει, άλλοτε ακολουθούν τα μονοπάτια των Hatfield & the North (στο Via Lumiere), και άλλοτε (στο La Luna Nuova) καλούν τις μαινάδες και τα ξωτικά να υμνήσουν την νέα σελήνη, μέσα σε ένα πανηγύρι γελωτοποιών με το πανέμορφο θέμα των κήμπορντς. Εκεί όμως που μεγαλουργούν είναι το Is My Face on Straight, όπου οι στίχοι (για πρώτη φορά τόσοι πολλοί) αφηγούνται ένα μικρό παραμύθι με πολύπλευρους ρυθμούς που σίγουρα θα μπορούσε να υπήρχε στο Supper’s Ready. Παγιδευμένοι στο νησί του τίποτα (τι τίτλος για άλμπουμ!!) υφαίνουν υπέροχα χορωδιακά θέματα στο ομώνυμο εναρκτήριο κομμάτι του δίσκου με εκπληκτικό φλάουτο και το μέλλοτρον να παίρνεις όρκο ότι το παίζει ο Banks και όχι ο Premoli! Δεν ακούς πλέον τραγούδια, αλλά βλέπεις τοπία να περνάν μπροστά σου. Σίγουρα εδώ έγραψαν το δικό τους Firth of 5^th… Το Allmusic έδωσε μόνο 4 αστέρια διακρίνοντας μια «σύγχυση» στις συνθέσεις, ενώ έπρεπε να είχαν τερματίσει το καντράν!!!

Μπορούμε να μιλάμε πλέον για το διαρκείας και αυτό 35 λεπτών Magnum Opus τους; Μάλλον ναι.

(****½)

 

5.) Chocolate Kings (1975)

Track listing: From Under – Harlequin - Chocolate Kings - Out of the Roundabout - Paper Charms.

Numero Uno ZSLN 55684

Παραγωγός: Claudio Fabi & Premiata Forneria Marconi

 

Η μεταμόρφωση συνεχίζεται: με την πρόσληψη του τέως φοιτητή στο Austin του Texas Bernardo Lanzetti, λύνουν κατά πολύ το πρόβλημα της πρώτης φωνής, μόνο που αυτός ο τύπος ήταν μανιακός με τον Gabriel σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και το γρέζι του έχει καταφέρει να αποδώσει, ανεβάζοντας με την βαθύτατα μελωδική φωνή του κατά πολύ τον πήχυ της εκτέλεσης των τραγουδιών και (επιτέλους) βάζοντας και το θέατρο στους στίχους του. Και εδώ οι φίλοι μας κάνουν την τομή υιοθετώντας την Αγγλική ως τρόπο έκφρασης διότι πλέον απευθύνονταν σε στάδια και όχι σε μικρά κλάμπς: το 1975 έπαιξαν στο τηλεοπτικά σόου Midnight Special του NBC και το 1976 στο Old Grey Whistle Test του BBC, αλλά και στο διάσημο Reading Festival! Τώρα μετά απ΄ αυτά είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν εμφανίστηκαν ΠΟΤΕ στο φεστιβάλ του San Remo, παρά για πρώτη φορά το…2009!!

 Με τα νέα μέλη Patrick Djivas (1ος από αριστερά) και Bernardo Lanzetti (2ος από δεξιά)

Χαρντροκίζουν ελαφρά στο ομώνυμο κομμάτι (αν και το βασικό θέμα του κήμπορτντ είναι κλεμμένο απ΄ το Child in Time), αλλά ο στροβιλισμός της κιθάρας στην σουΐτα Out of the Roundabout δένει πολύ ωραία με το μέλλοτρον και με το απερίγραπτο Paper Charms έγραψαν πλέον το δικό τους The Knife. Αλλά όλα υποχωρούν μπροστά στην φωνή του Lanzetti, σε σημείο να βάζεις στοίχημα ότι κουβάλησαν τον ίδιο τον Gabriel να τους τραγουδήσει, ειδικά στο Harlequin. Και μετά απ΄ όλα αυτά το Allmusic του δίνει 3 αστέρια αποδεικνύοντας περίτρανα την ασχετοσύνη του…

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα πλήρες και ολοκληρωμένο άλμπουμ των Genesis, μόνο που δεν το έβγαλαν οι ίδιοι. Σίγουρα όμως θα φούσκωναν από υπερηφάνεια ακούγοντάς το, καθώς εδώ δεν μιλάμε για μια Tribute Band, αλλά για αυτόνομους συνθέτες – δημιουργούς!

(****)

 

Την επόμενη χρονιά ο εκπληκτικός φλαουτίστας Mauro Pagani τους εγκατέλειψε και πήρε μαζί του την μισή μαγεία του γκρούπ. Συνέχισαν να βγάζουν δίσκους μετά από επανειλημμένες αλλαγές μελών, καταπιάστηκαν με το Jazz – Fusion και την Latin και διαλύθηκαν ήσυχα το 1987, για να ξαναενωθούν για δίσκους και περιοδείες 10 χρόνια μετά και αφού συνεργάστηκαν ακόμα και με τον Peter Hamill το 2001!!

Αλλά όσο και να προσπαθούσαν, όλα είχαν ειπωθεί έως το 1975…

 

Discography

Studio albums

Storia di un minuto (1972)

Per un amico (1972)

Photos of Ghosts (1973)

L'isola di niente (1974)

The World Became The World (1974)

Chocolate Kings (1975)

Jet lag (1977)

Passpartù (1978)

Suonare Suonare (1980)

Come ti va in riva alla città (1981)

PFM? PFM! (1984)

Miss Baker (1987)

Ulisse (1997)

Serendipity (2000)

Dracula (2005)

Stati di immaginazione (2006)

A.D. 2010 - La buona novella (2010)

PFM In Classic – Da Mozart a Celebration (2013)

 

Live albums

Live in USA (1974, also known as Cook)

In Concerto - Arrangiamenti PFM (1979) (with Fabrizio De André)

In Concerto - Arrangiamenti PFM, Vol 2 (1980) (with Fabrizio De André)

Performance (1981 album)|Performance (1981)

www.pfmpfm.it (1998)

Live in Japan 2002 (2002)

Piazza del Campo (2005)

PFM canta De André

Live in Roma guest Ian Anderson

Un Minuto

Un Amico

Un'Isola

A Ghost

The World

 

Πηγές:

Wikipedia

Youtube

Allmusic

Discogs

 

Γιώργος Δ. Δημόπουλος